جدال با اسلحه
از زمان یونان باستان کلمه ی اتم بر سر زبانها افتاد. عده ای از فیلسوفان باستان بر این عقیده شدند که جهان از پیوند بینهایت ذرات بسیار ریزی به نام اتم ساخته شده است و آن را کوچکترین ذره ماده نامیدند که تجزیه ناپذیر و غیر قابل شکست می‌باشد. فیلسوفان باستان به این امید که این معرفت می‌تواند انسانها را در رسیدن به کمال و شناخت جهان یاری برساند غرق در افکار خود می‌شدند، غافل از آنکه روزی فرا خواهد رسید که اتم یعنی همین کوچکترین ذره، جهان هستی بر کره خاکی را به خطر خواهد انداخت و زندگی را در معرض نابودی قرار خواهد داد
مسئله انرژی اتمی و حق داشتن یا نداشتن آن و همچنین سلاح‌های کشتار جمعی سال‌هاست یکی از بحث‌های داغ سیاستمدارها، حافظین صلح و امنیت جهانی و سازمانهای حفاظت از محیط زیست شده است و هرکدام از نگاه خود آن را مورد بررسی قرار می‌دهند، به همین منظور سعی می‌کنم در این مقاله بطور جداگانه به ابعاد مختلف زیر بپردازم
کارمایه و استفاده اقتصادی - محیط زیست – حقوقی
بعد کارمایه و استفاده اقتصادی
انسان از دیرباز به فکر کنترل، استخراج و استفاده از انرژی و ذخایر موجود در طبیعت بوده است. و یا با اختراع ماشین‌های ساده و پیشرفته، از آنها به مرور زمان بهره گرفته است که میتوان به انرژی‌های باد، آب، خورشید، نفت و فراورده‌های آن، ذغال سنگ و غیره اشاره کرد. در هر کشوری داشتن انرژی در حد مطلوب کمک قابل توجهی به اقتصاد و پیشرفت اقتصادی آن کشور می‌نماید. همه می‌دانیم که مطالبات سرمایه‌داری در اروپا برای استفاده از انرژی‌های آماده بیشتر، قاره‌های آفریقا، اقیانوسیه، آمریکا و آسیا را درنوردید و تقریبا" تمام این قاره‌ها را در کنترل خود درآورد. و حتی یکی از دلایل عمده پیشرفت قاره اروپا را میتوان استفاده از منابع این قاره ها اشاره کرد
ترس از اتمام و از دست دادن بعضی از این منابع و انرژی‌ها مانند نفت خام، ذغال سنگ و پتانسیل آبهای جاری، کشورها را بر این واداشته است که جایگزینی خوب با بازدهی برابر یا بیشتر برای آنها دست و پا کنند. شکافتن اتم انرژی عظیم و غیر قابل تصوری را در اختیار می‌گذارد به حدی که به تنهایی می‌تواند جایگزینی برای تمام انرژی‌های موجود در طبیعت باشد. بنابراین دغدغۀ به پایان رسیدن انرژی برای همیشه از میان خواهد رفت چراکه مواد اولیه آن برای همیشه در دسترس خواهد بود. بنابراین برای راه اندازی و روشن نمودن الکترودینام و موتورهای عظیم کارخانه های تولیدی و همچنین به حرکت درآوردن چرخ‌های قطار، مترو، اتوبوس و موتورهای کشتی‌های عظیم باربری و مسافربری و نیز نور و گرما در داخل خانه‌های مسکونی، همیشه الکتریسیته کافی در اختیار خواهد بود
اگرچه بسیاری معتقدند که میتوان از انرژی‌های دیگری مانند انرژی خورشیدی بهره گرفت و می‌شود آن را جایگزین انرژی نفت و گاز کرد، اما تکنولوژی تبدیل انرژی خورشیدی به انرژی الکتریکی و مکانیکی بدان اندازه لازم نرسیده است که بشود به راحتی آن را جایگزین نمود و هنوز راه دشوار و درازی را در پیش دارد.
رقابت شدید اقتصادی بین کشورهای صنعتی جهان و گسترش و پیچیده‌تر شدن روابط سرمایه‌داری و ایجاد بازارهای آزاد جهانی و ایجاد فاصله بسیار زیاد بین کشورهای فقیر و جهان سوم و کشورهای پیشرفته صنعتی و نیز خطر حمله بیرحمانه جهان سرمایه‌داری به شکل حمله نظامی به کشورهای گوناگون جهان جهت کنترل بازار جهانی و در اختیار گرفتن منابع و نرخ تولیدات، قدرت‌ها و کشورهای عقب مانده و در حال توسعه جهان سوم را بر آن وامیدارد که جهت حفظ قدرت و منافع خود و به حساب آمدن آنها در فورمولبندی ثروت ، قدرت، حاکمیت دست به اقداماتی بزنند که بر ضد منافع ملتهاست
محیط زیست
استفاده غیر نرمال از طبیعت و دستکاری بیش از اندازه و برهم زدن نظم طبیعی آن توسط انسانها و توسعه اقتصادی جهت پیشرفت سریع و غیر استاندارد منجر به تخریب و آلوده نمودن محیط زیست و از بین رفتن صدها نوع گیاهی و جانوری و مختل کردن چرخه زیست محیطی شده است که در نهایت اثرات زیانبار آن به صورت مستقیم و غیر مستقیم به خود انسانها برمی‌گردد و باعث ضررهای غیر قابل جبرانی می‌شود. آلوده شدن رودخانه ها و دریاها جهت خنک کردن و شستشو در کارخانه های تولید مواد شیمیایی، آلوده شدن هوا از جانب لوله های کارخانه های صنعتی و اگزوز ماشینها و استفاده از گازهای مخرب لایه ی اوزون در تولیدات صنعتی و بالا رفتن درجه حرارت زمین و آب شدن یخ‌های قطبی، تخریب جنگلها، تولید و تلنبار زباله‌های بسیار زیاد، استفاده از مواد شوینده و غیر استاندارد و غیر قابل تجزیه و غیره و غیره ... همگی گوشه ای از اثرات و نتایج منفی صنعتی شدن نامسئولانه نامدبرانه می‌باشد. البته دلایل دیگری مانند فقر و بیسوادی نیز از دلایل تخریب در جوامع عقب مانده می‌باشد اما به نظر می‌آید که فقر نیز از نتایج تقسیم غیرعادلانه ثروت در مدیریت مطمعانه و غیر مسئولانه جوامع پیشرفته صنعتی با کشورهای عقب مانده در تئوری واحد نگریستن به سرنوشت انسان و زمین می‌باشد
جهت بهره‌برداری از انرژی هسته‌ای نیاز به شکافتن و آزادکردن و استفاده از انرژی پیوندی میان اجزا تشکیل دهنده اتم می‌باشد که این عمل انرژی سرشاری را در اختیار می‌گذارد اما در عوض تکنولوژی شکافت اتم تشعشعات اتمی و مواد زاید دیگری از خود تولید و به‌جای می‌گذارد که می‌تواند در هوا و آب و خاک پخَش شود. این زباله های رادیواکتیو به وسیله باران در مناطق مختلف و در آبهای جاری و خاک پخش و منتقل می‌شوند و در نتیجه در گیاهان و محصولات کشاورزی نفوذ می‌کند و حتی در شیر و مواد لبنی حاصل از آن باقی خواهد ماند که مصرف آنها خطرناک می‌باشد ودر نهایت باعث جهش و موتاسیون‌های منفی در سلول‌های موجودات زنده می‌شود که اغلب بصورت سرطانهای خطرناک ظهور می‌کند
نظر به اینکه هزینه برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست و یا حداقل آلودگی هزینه کلان و هنگفتی را می‌طلبد کارخانه‌های دارای راکتورهای هسته‌ای اغلب زباله های هسته‌ای خود را به دریاها می‌ریزند و یا در اعماق زمین آنها را چال می‌نمایند و به نظر می‌آید هیچ کدام از این کارها روش‌های مناسبی نمی‌باشند چرا که زباله هسته‌ای تا ابد به‌صورت زباله باقی خواهد ماند به عبارت ساده‌تر هرگز به چرخه طبیعت باز نمی‌گردد و اثرات مخرب خود را بر زندگی تا ابد خواهد داشت. بنابرین معمولا سود هنگفت برای صاحبان یا کشورهای دارای راکتورهای هسته‌ای مهم‌تر از حفظ سلامتی نسل خویش و نسل‌های آینده بشری و زندگی بر روی زمین است
بعد حقوقی
بر اساس حقوق بین‌المللی و مطابق با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (AIEA) برخورداری از تکنولوژی هسته‌ای حق هر کشوری است و تصمیم در مرده داشتن یا نداشتن آن به مردم یا دولت قانونی و منتخب مردم آن کشور مربوط است
یکی از راه‌های ایجاد اعتماد بیشتر بین کشورها و پیشرفت روند صلح در جهان پایان دهی بر گسترش و حنثی سازی سلاح‌های هسته ای و همچنین داشتن جهانی بدون سلاح‌های هسته‌ای است اما (TNP) یا پیمان عدم گسترش سلاح های هسته ای خود دارای نواقصی است چرا که همانگونه که از اسم این پیمان‌نامه پیداست به کشورهای قدرتمند جهان اجازه می‌دهد سلاح‌های هسته‌ای خود را حفظ کنند و این موضوع همچنان یکی از علت های عدم اطمینان دیگر کشورها و تلاش بیشتر آنها برای دستیابی به سلاح هسته‌ای است
البته اتحادیه اروپا قصد ندارد ایران را از تولید برق توسط انرژی هسته‌ای محروم کند .حتی اتحادیه اروپا در چهارچوب توافق پیشنهادی خود حمایت و کمک های خود را برای برنامه هسته ای غیر نظامی ایران اعلام داشته است یعنی سوخته هسته‌ای را جهت مصرف راکتورهای هسته‌ای در اختیار ایران قرار دهد و آن را تضمین خواهد کرد به شرطی خود ایران سعی نکند سوخت هسته ای تولید کند. بنابراین همکاری با آژانس بین الملل نه نافی حق ملی در برخورداری از تکنولوژی هسته‌ای و نه چشم پوشی از استفاده صلح‌آمیز از انرژی اتمی است اما رییس جمهور جمهوری اسلامی ایران در روز ۱٧ سپتامبر در مجمع عمومی با به میان کشیدن آپارتاید هسته ای و تاکید بر حق ایران بر گسترش تکنولوژی بازیابی سوخت هسته‌ای, هیچ نوع نرمشی از خود نشان نداد و بر نگرانی های جامعه جهانی افزود. در قطعنامه‌ای که علیه ایران تصویب شده است این کشور متهم به موارد متعدد نقض پیمان بین‌المللی منع گسترش جنگ افزار های هسته‌ای و نیز نسبت به برنامه های هسته ای این کشور ابراز بی اعتمادی می کند .
۳۱ کشور در جهان مرکز هسته‌ای دارند اما اکثریت آنها تاسیسات بازیابی سوخت هسته‌ای نساخته‌اند، بلکه سوخت خود را از کشورهایی نظیر آمریکا، روسیه تهیه می‌نمایند. برای برپائی صنعت انرژی هسته‌ای صلح آمیز، داشتن تاسیسات بازیابی سوخت هسته‌ای الزامی نیست اما باید سوخت خود را از دیگر کشورها خریداری نمایند. تاسیسات بازیابی سوخت هسته‌ای یعنی همان تکنولوژی غنی سازی اورانیم و تولید پلوتونیم که در مراکز اتمی به عنوان سوخت استفاده می‌شود و نیز قابل استفاده در تولید سلاح هسته ای است
بحران‌سازی هسته‌ای توسط حکومت جمهوری اسلامی ایران و ارسال پرونده اتمی ایران به سازمان ملل، کشور ایران را بیشتردر صحنه بین المللی منزوی می‌کند و به همین علت زندگی مردم ایران را با خطراتی چون تحریم اقتصادی و عواقب منفی آن و شاید حمله نظامی قرار می‌دهد.کشوری که از نداشتن دموکراسی رنج می‌برد و دارای حکومتی مستبد است و همچنین دارای مشکلات اقتصادی و اجتماعی همچون تورم، فقر ، بیکاری ، اعتیاد و غیره می‌باشد و نیز از خیل عظیم جمعیت جوان جویای کار و نا امید برخوردار است، شرکت دادن آن در سیاست های ماجرا جویانه تنها به سود منافع طبقه غیرقانونی حاکمه می‌باشد و نخستین قربانیان این سیاست مردم هستند.
فرهاد نعمت‌پور
