باڵنده‌کان بۆ کوێ ئه‌فڕن؟
پشتی له شه‌قام کردبوو. ماشینه‌کان به هاڕه هاڕ تێئه‌په‌ڕین. چاوی بڕیبوه ده‌رگای زانکۆ. چاوه‌ڕوانی ئه‌کرد. دانشجوه‌کان به په‌له ئه‌چونه ناوو ئه‌هاتنه ده‌ر. نیگابانی ده‌رگا به چاوێکی زیته‌وه سه‌یری خوێندکاره‌کانی ئه‌کرد.
- تکایه کارتی دانشجویی! سه‌یرێکی قه‌دو باڵا ئینجا لێو و قژ و له‌چکه‌که‌ی کرد.
- ناتوانی بچیته ناوه‌وه. ئه‌بێ قژت جوان داپۆشی. ره‌نگی لێوت بسڕیه‌وه‌و هه‌روه‌ها مانتۆکه‌شت سپیه و نه‌ختێکیش کورته.
- ئێستا ده‌وامم نیه و زوو دێمه ده‌ر. ته‌نیا سه‌ردانی هاورێکه‌م ئه‌که‌م.
ده‌نگه ده‌نگی ماشینه‌کان تا ئه‌هات زیاتر ئه‌بوو و خێرا خێرا تێپه‌ڕ ئه‌بوون. هه‌ستی به بۆنی دووکه‌ڵ ئه‌کرد و چاوه‌کانی ئه‌کزانه‌وه.
چاوی له ده‌رگاکه هه‌ڵبڕی و سه‌یرێکی ئاسمانی کرد. ئاسمان شین شین چه‌ند په‌ڵه هه‌وری له باوه‌شدا بوو. دره‌خته به‌رزه‌کان ئارام ئه‌شه‌کانه‌وه. چه‌ند په‌له‌وه‌ر به به‌رزاییه‌وه تێپه‌ڕ ئه‌بوون، ئه‌ڕۆیشتن یان ئه‌هاتنه‌وه؟
سه‌یری ده‌رگای کرده‌وه. کچه‌که نه‌مابوو. رێگایان دابوو یان نا؟ چاودێر هه‌روا له جێی خۆی وه‌ستابوو و سه‌یری ئه‌وانیتری ئه‌کرد. ده‌سگیرانه‌که‌ی له ده‌رگا هاته ده‌ر. سه‌رتاپا ره‌شی پۆشیبوو. خۆشیێک سه‌رتاپێی داگرت. به په‌له له یه‌ک نزیک بوونه‌وه. کوڕه ده‌ستی هێنایه پێش ده‌ستی له‌گه‌ڵ باته‌وه.
- سڵاو ئازیز!
کچه ده‌ستی نه‌هێنا و پاش سڵاو وتی:
- نه‌وه‌ک که‌سێک بمانبینێت.
- ئه‌مڕۆ میوانی منیت. به‌یه‌که‌وه خواردنێکی خۆش درووست ده‌که‌ین. ئه‌گه‌ر ماندوو نیت با ئێستا بچین که‌مێک پیاسه بکه‌ین. حه‌ز ئه‌که‌یت له پارکێکا دانیشین هه‌تا تۆزی له ده‌نگه ده‌نگی ماشین رزگارمان ببێت؟
- ئه‌بێ به ماڵه‌وه بڵێم که ئه‌چینه ده‌ر. ئه‌گه‌ر خزمه‌کانم بمبینن هه‌زار قسه‌م بۆ درووست ئه‌که‌ن. ده‌ڵێن هێشتا شووی نه‌کردوه له کووچه و کۆڵان خه‌ریکی رابواردنه. تاقه‌تم نیه باوکم ئه‌م قسانه‌م بۆ بگێرێته‌وه.
کوڕه پێش که‌وت، ده‌سگیرانه‌که‌ی به دوایا. له وێستگه‌ی تاکسی وه‌کوو دوو موسافیر سوار بوون. دوای دانیشتن به ئاسته‌م ده‌ستی یه‌کتریان گووشی.
- تکایه پارکی شار!
پارک له قه‌دپاڵی کێوێک سازدرابوو. خۆیان له نێوان دارو دره‌ختی پارکدا شارده‌وه. به بێدهنگی له سه‌ر نیمکه‌تێک دانیشتن. کچه سه‌ری خسته سه‌ر شانی کوڕه. له‌پڕ دوو پۆلیسی هێمنیی شار له پشته‌وه په‌یا بوون. بێ یه‌ک و دوو پرسیاریان کرد:
- کارتی ناسنامه تکایه. چ خزمایه‌تیێکتان هه‌یه؟ و بۆ هاتوون بۆ ئێره؟
- ئێمه ده‌سگیرانین، یانی له راستیدا ژن و مێردین به‌ڵام هێشتا زه‌ماوه‌ندمان نه‌کردوه.
پۆلیس وازی نه‌هێناو وتی:
- له‌م قسانه‌مان زۆر بیستووه. ئه‌بێ له‌گه‌ڵمان سوار بن بچین بۆ بنکه‌ی پۆلیس! له‌وێ هه‌موو شتێک روون ئه‌بێته‌وه.
تکاو تووڕه بوون ده‌سته‌ویه‌خه بوون. سه‌رئه‌نجام گه‌یشتن به‌و ئاکامه که:
- ناتانبه‌ین بۆ بنکه، به‌ڵام ده‌بێ لێره‌ش بڕۆن. ئێره جێی ئه‌م بێ ئه‌خلاقیانه نیه.
کچه ڕه‌نگی سپی هه‌ڵگه‌ڕابوو و کوڕه‌ش شه‌رمی له خۆی ئه‌کرد. خۆیان گه‌یانده سه‌ر شه‌قام و به په‌له سوار تاکسیه‌ک بوون.
- تکایه خێرا بڕۆ بۆ ئه‌م ئادره‌سه!
بیری کرده‌وه... که‌واته بۆیه هه‌موو به په‌له ئه‌ڕۆن. ئه‌ڵێن کاتێک رووداوێك به خێرایی رووبدات، ئیتر به ئاسته‌م ئه‌بیندرێت یاکوو ره‌نگه هه‌ر نه‌‌بیندرێت. خه‌ڵک هه‌وڵ ئه‌ده‌ن خۆیان له یه‌کتر بشارنه‌وه. به خێرایی ده‌ڕۆن هه‌تا نه‌بیندرێن. بۆ ئه‌وه‌ی که‌س له کاروباری خه‌ڵک تێنه‌گات و پێیان نه‌زانێت، یان که‌س نه‌یانگرێت، یان نه‌یانبه‌ن بۆ بنکه‌ی پۆلیس، به په‌له کاره‌کانیان ئه‌نجام ئه‌ده‌ن به‌و مه‌به‌سته‌ی نه‌بیندرێن. له ده‌رگای زانکۆوه بیگره هه‌تا خێرایی رۆشتنی ماشین و تاکسیه‌کانی شار. ته‌نانه‌ت خێرایی وای لێهاتوه ستایش ئه‌کرێت و ئافه‌رینی بۆ ده‌ڵێن. ئه‌گه‌ر مه‌ودای دوو شار زووتر له کاتی ئاسایی ببڕدرێت پێی ده‌ڵێن: هه‌ی ئافه‌رین به‌خوا باش گه‌یشتویت.
گه‌یشتنه‌وه ماڵ. کچه وتی:
- باشه ئه‌گه‌ر خاوه‌ن ماڵه‌که‌ت من ببینێت چی ئه‌ڵه‌یت؟
- رۆژی ماره‌ییه‌که‌م بۆ گێڕاوه‌ته‌وه. ئه‌زانێت که ئێمه به قه‌ولی خۆی ئیتر مه‌حره‌می یه‌کین.
کلیلی خسته قوفڵی درگا. ژنی خاوه‌ن ماڵ چارشێوێکی سپی له سه‌ر و سمتی ئاڵاندبوو و خه‌ریکی شۆردنه‌وه‌ی حه‌وشێ بوو. که چاوی به‌مان که‌وت، چاوێکی لێ بزکردنه‌وه و به نابه‌دڵیه‌وه وڵامی دانه‌وه. گورج بیری نیگابانی زانکۆ که‌وته‌وه:
- زۆر سوراو سپیاوت کردوه. بچۆ بیشۆ ئینجا رێگات ئه‌که‌م. پاژنه‌ی که‌وشه‌کانت به‌رزه بچۆ بیانگۆڕه...
چاو له هه‌موو جێگایێک سه‌یرت ئه‌کا. چاو کۆنترۆڵت ئه‌کا. ده‌ورو پشتت، گشتی چاوه. لای راست چاوه، لای چه‌پ چاوه. سه‌ر و خوار هه‌موی چاوه. فه‌رمان ئه‌ده‌ن: نه‌ییته ژوور! بڕۆ ده‌ر! پیاسه مه‌که! ده‌ست مه‌ده‌نه‌وه! ره‌ش له‌به‌رکه!... ده‌رگاوانه‌کان، خزمه بێکاره‌کان، پۆلیسه‌کان و خاوه‌ن ماڵه‌کان.
دوای سڵاو به‌ره‌و ژووری کوڕه به پیلکانه‌کانه‌وه هه‌ڵگه‌ران. کوڕه وتی:
- یه‌که‌م جاره شوێنی ژیانم ئه‌بینی. ها سه‌یر که له‌م په‌نجێره‌وه ئاسمان چه‌ن جوان دیاره! ماڵێکی خۆشت بۆ ساز که‌م به به‌رجه‌وه‌ندی هه‌موو ده‌ریاکان، هه‌موو شاخه‌کان، ده‌شته سه‌وز و پڕ گوڵه ره‌نگاوڕه‌نگه‌کان. وه‌ره با کتێبخانه چکۆله‌که‌مت نیشان به‌م. له ڤۆڵتر و رۆسۆ چیت خوێندۆته‌وه؟
کچه له کیفه‌که‌ی دیاریێک که به رێکوپێکی له کاغه‌زێکی ره‌نگین پێچرابۆوه خسته به‌ر ده‌می کوڕه‌و وتی:
- ئه‌م کتێبه پێشکه‌ش به تۆی خۆشه‌ویست.
بودن
گر بدین سان زیست باید پست
من چه بیشرمم اگر فانوس عمرم را به رسوایی نیاویزم
بر بلند کاج خشک کوچه بنبست
گر بدینسان زیست باید پاک
من چه ناپاکم اگر ننشانم از ایمان خود، چون کوه
یادگاری جاودانه، برتر از بی بقای خاک
***
هه‌تاو له پشت شاخه‌کان، رۆژ له ژێر چه‌تری شه‌و و ئه‌مان وه‌ک دوو باڵنده‌ی بن گوێسبان، له تاقه دیوه‌که‌یاندا خۆیان حه‌شاردا.
شاردنه‌وه: بۆ ئه‌وه‌ی که‌سێکیتر نه‌یبینێت یان نه‌تبینێت. چونکه ئه‌گه‌ر بتبینن ئابڕووت ئه‌چێت. ده‌رو دراوسێ پێت ئه‌زانن. قسه‌ت بۆ هه‌ڵه‌به‌ستن و... ره‌نگه په‌نجه‌ی ئاماژه‌ت بۆ درێژ بکه‌ن. بۆ ئه‌وه‌ی بتوانیت به بێ نیگه‌رانی بژیت، ده‌بێ هاوڕه‌نگی جه‌ماعه‌ت بیت. هاوڕه‌نگی یانی خۆشاردنه‌وه. هاوڕه‌نگی یان خۆڕێکخستن. بیرۆکه‌یێکی ترسناکه. ژیانێکی شاراوه. ته‌نانه‌ت بووه‌ته په‌ندی پێشینیان: چویته شاری کوێران ده‌ست به چاوته‌وه بگره. ئه‌گه‌ر فێڵ و دزی ئاسایی بێت تۆش ئه‌بێ فێڵ بکه‌یت و بدزی ئه‌گینا ئاماژه‌ت بۆ ئه‌که‌ن. بیری چیرۆکی "مه‌ڕی ره‌ش" ی ایتالۆکالوینۆ که‌وته‌وه.
به دیار مۆسیقاوه، نانی شه‌ویان خواردو شانه‌ی قژی یه‌کتریان کرد. ته‌له‌فون زه‌نگی لێدا. خاوه‌ن ماڵه‌که بوو:
- ئێمه رازی نین کچ و کوڕ به ته‌نیا له ماڵێکا بن. ئێمه مناڵی گه‌وره‌مان هه‌یه و ئه‌وان نازانن چۆن خۆیان خاڵی بکه‌نه‌وه. له مه‌دره‌سه ره‌فیقه‌کانی کوره‌که‌م به کوره‌که‌میان وتووه ده‌هه‌زار بێنه قه‌حبه‌ت بۆ ئه‌هێنمه‌وه. مناڵه‌کانم ئازه‌بن. بچۆ بۆ هۆتێل. ناپیاو بم ئه‌گه‌ر پاره‌ی هۆتێله‌که‌ت بۆ حیساب نه‌که‌م.
- ئێمه له یه‌کتر ماره کراوین. به قانوون، به شه‌رع مه‌حره‌می یه‌کین.
خاوه‌ن ماڵ زیاتر تووڕه بوو:
- ئه‌گه‌ر خۆت به پیاو ئه‌زانیت، بۆ به باوکی کچه‌که ناڵه‌یت که لێره‌یه؟ من له‌م گه‌ڕه‌که ئابڕووم هه‌یه.
- تۆ خراپ بۆ شته‌کان ئه‌روانیت. تۆ خوێنه‌واریت، ته‌نانه‌ت دوکتۆریت و نابێت ئاوا بۆ مه‌سه‌له‌که بچیت. بارهێنانی مناڵ ئاوا نابێت. نابێت شته‌کانی لێ بشاریته‌وه. ئه‌گه‌ر وات کرد ئیتر ئه‌وان رێگایتر بۆ خۆیان ئه‌دۆزنه‌وه، تۆ ناتوانیت وێناکردن له‌وان بستێنیت...
خاوه‌ن ماڵ وتی:
- ژنه‌که‌ت بگوێزه‌وه، ئه‌وجار چی ئه‌که‌ی بیکه. ئه‌مه ره‌سمه له‌م شاره‌یا و منیش حه‌ز ناکه‌م بۆ کوڕه‌که‌م ببێت به پرسیار. من خاوه‌ن ماڵ و منداڵی خۆمم. ئه‌م بێ شه‌ره‌فیه‌م پێ قه‌بوڵ ناکرێت و ئه‌گه‌ر نه‌ڕۆیت ته‌له‌فون بۆ باوکی کچه ئه‌که‌م و ... ته‌له‌فونه‌که‌ی دانا.
ته‌له‌فونه‌که به ده‌ستیه‌وه شه‌تڵ بوو. چاوه‌کان هه‌ر دێن و زیاد ئه‌که‌ن. سه‌یری ده‌سگیرانه‌که‌ی کرد، کزۆڵه‌ی کردبوو.
ئه‌مجار زانی باڵنده‌کان بۆ کوێ ده‌چن. بۆ کوێ؟ گرینگ نیه، ته‌نیا بڕۆ. ئه‌گه‌ر کۆڵ نه‌ده‌یت ... ئه‌گه‌ر ئۆقره نه‌ما... .
فرهاد نعمتپور
به‌فرانباری 1388
دانشجو: قوتابی زانکۆ
مانتۆ: جۆرێ له جل و به‌رگی ژنانه
مانتۆ: جۆرێ له جل و به‌رگی ژنانه
